วัดเหล่าน้อย หรือ วัดเหล่าไชย สร้างขึ้นเมื่อจุลศักราชได้ ๑๒๖๖ (พ.ศ. ๒๔๒๗ หรือ พ.ศ. ๒๔๔๗ ยังไม่ปรากฏแน่ชัด) เดือนกรกฎาคม ในรัฐสมัยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์ฯ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ปฐมศรัทธาได้พร้อมใจกันลงมือทำความสะอาดพื้นที่ที่รกร้างเต็มไปด้วยต้นไม้ใบหญ้า เพื่อสร้างให้เป็นวัดวาอารามแห่งใหม่เฉลิมนามชื่อวัดใหม่ว่า “วัดเหล่าไชย” เมื่อเดือนกรกฎาคม ขึ้น ๔ ค่ำ วันพฤหัสบดี แล้วได้นิมนต์พระสงฆ์ “พระกันทาวงศ์” มาดำรงพักอยู่ ณ วัดแห่งนี้ ตรงกับวัน จันทร์ ขึ้น ๑๐ ค่ำ รัตนโกสินทรศก ๑๒๓ (พ.ศ. ๒๔๔๗) ได้ลงมาสร้างวัดอยู่ที่ท้ายบ้านเหล่า เมื่อเดือนกรกฎาคม ระยะอาณาเขตสถานที่ของวัดเหล่าไชย ยาว ๑๔๕ เมตร กว้าง ๙๐ เมตร ด้าน เหนือ ติดรั้วน้อยหมา ด้านตะวันตกติดสวนน้อยตี ด้านใต้ติดสวนน้อยจู ด้านตะวันออกติดแม่น้ำวัง

     ปัจจุบันตั้งอยู่เลขที่ ๒๘๙ บ้านเหล่า หมู่ที่ ๕ ตำบลล้อมแรด อำเภอเถิน จังหวัดลำปาง สังกัดมหานิกาย วัดเหล่าน้อยมีเนื้อที่ประมาณ ๔ ไร่ ๘๓ ตารางวา อาณาเขตทิศเหนือประมาณ ๙๔ เมตร ติดถนน เถิน - เถินบุรี ทิศใต้ ประมาณ ๙๔ เมตรติดฌาปนสถานบ้านเหล่า ทิศตะวันออก ประมาณ ๖๐ เมตรติด ถนน เถิน - ท่าเมล์ ทิศตะวันตก ประมาณ ๖๐ เมตร ติดถนนเข้าฌาปนสถานบ้านเหล่า และมีที่ธรณีสงฆ์อีก ๑ แปลง มีเนื้อที่ประมาณ ๒ งาน ๓๙ ตาราวา ทิศเหนือติดถนน สุขาภิบาล ใกล้กับร้านค้า ร้านอาหาร และชุมชนหมู่บ้าน ทิศตะวันตกติดถนน เถิน – ท่าเมล์ ทิศตะวันออก ติดแม่น้ำวัง วัดเหล่าน้อยได้มีเจ้าอาวาสผลัดเปลี่ยนปรับปรุงบูรณะมาเรื่อย ๆ มาจนถึงทุกวันนี้เดิมชื่อวัดเหล่าไชย ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของวัด “ปัจจุบันซึ่งมีแม่น้ำวังไหลผ่านทางด้านหน้าวัด และเป็นท่าน้ำ” ปฐมเหตุแห่งการย้ายวัดเพราะแม่น้ำเกิดเปลี่ยนทิศทางกัดเซาะทำให้ตลิ่งพังมาเรื่อย ๆ จนเกิดความเสียหายแก่วัด พอถึงฤดูฝนจะมีน้ำเต็มตลิ่งตลอด พอน้ำกัดเซาะมาเรื่อย ๆ จนมาถึงด้านหน้าวิหาร ซึ่งในเหตุการณ์ตอนนั้นเครื่องยนต์กลไกลต่าง ๆ ยังไม่มี และไม่ทันสมัยแม้แต่ที่กั้นริมตลิ่งยังไม่มี น้ำจากแม่น้ำวังก็เริ่มไหลบ่าเข้ามาเอ่อล้นเข้าสู้ลานวัด กัดเซาะเอาดินถล่มลงไปที่ละเล็กที่ละน้อย ซึ่งทางวัดมิอาจจะหาทาง และสุดวิสัยที่ป้องกันได้

     ในกาลขณะนั้นมี หลวงปู่ครูบามาแก้ว ธมฺมลงฺกาโร ผู้สืบเชื้อสายเจ้านายเมืองเถิน สายสกุล ทาริยะอินทร์ ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส จึงได้ปรึกษาหารือกับคณะศรัทธาแก้สถานการณ์ในครั้งนั้น พอดีได้มีศรัทธาบริจาคที่ดินผืนหนึ่งอยู่ทางด้านหลังเป็นสวนอยู่ทางทิศตะวันตกของวัดเดิม พอได้เวลามงคลฤกษ์ วันที่ ๒๔ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๕๐๐ จึงได้พาคณะศรัทธาชักลาก ด้วยวิธีการหนุนด้วยไม้ลากด้วยเชือก มีพระภิกษุสามเณรคณะศรัทธาทั่วทุกสารทิศ และได้บังเกิดอัศจรรย์เพราะลากเท่าไรก็ไม่ขยับเขยื้อน หลวงปู่ครูบามาแก้วจึงได้กระทำพิธีสวดพระคาถามนต์ทางล้านนา ขออาราธนาพระพุทธปฏิมากรขยับเคลื่อนย้ายเพื่อจะได้อัญเชิญไปสถิตประดิษฐาน ณ สถานที่แห่งใหม่ ทันใดนั้นองค์พระประธานก็เบาประดุจปุยนุ่น ท้องฟ้าก็เปิดสว่างส่องแสงเป็นสีแดงอำไพ ประดุจเทพเทวามาช่วยชักลาก ในครั้งนี้ได้อาราธนาองค์พระประธานในวิหารจำนวน ๓ องค์ ได้แก่พระพุทธรูปสมณะโคคม และพระอัครสวาก ที่ปั้นขึ้นด้วยปูนเก่าโบราณอีกจำนวน ๒ องค์ มาประดิษฐาน ณ สถานที่อยู่ปัจจุบันนี้ หลวงปู่ครูบามาแก้วได้ทำการเริ่มสร้างวิหาร ในวันที่ ๑๗ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๔๙๘ และจัดงานสมโภชฉลองวิหาร เมื่อปีพุทธศักราช ๒๕๐๕ ได้ใช้ชื่อวัดว่า (วัดเหล่าไชย) ตามภูมิศาสตร์พื้นที่ เพราะตอนนั้นพื้นที่นี้มีแต่สวนมีป่าไม้มีหญ้ารกเป็นเหล่าซึ่งภาษาพื้นบ้านนิยมเรียกสวนว่า “เหล่า” และสอดรับกับชื่อของหมู่บ้านที่มีชื่อว่าบ้านเหล่า จึงเป็นชื่อเรียกหมู่บ้านเหล่าในปัจจุบัน