วัดธรรมาธิปไตย ได้รับพระบรมราชานุญาตให้สร้างวัดตามพระราชบัญญัติลักษณะการปกครองคณะสงฆ์ ร.ศ. ๑๒๑ เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๓๐ มีพระบรมราชโองการพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อวันที่ ๑๔ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๘๕

     วัดธรรมาธิปไตย เดิมชื่อวัด"ท่าทราย" ตั้งอยู่ริมแม่น้ำน่าน(ท่าอิฐล่าง) หรือบ้านบางโพเหนือ เนื่องจากน้ำได้เซาะตลิ่งพังเข้ามาเรื่อยๆ จนถึงที่ตั้ง วัดจึงย้ายหนีน้ำขึ้นมาห่างจากที่เดิมประมาณสองกิโลเมตรเศษจากสภาพทำเลที่ตั้งวัดใหม่ มีต้นไม้ร่มรื่นมากมาย โดยเฉพาะต้นมะขามขนาดใหญ่อยู่ในบริเวณวัด จึงได้ให้ชื่อว่า "วัดต้นมะขาม" ในปี พ.ศ. ๒๓๔๕

     ต่อมา เจ้าคณะจังหวัดอุตรดิตถ์ได้ส่งพระสุธรรมเมธี (พระมหา บรรลือ ธมฺมธโช) ป.ธ.๘ มาเป็นเจ้าอาวาสวัดต้นมะขาม เมื่อวันที่ ๒๔ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๘๒ พระสุธรรมเมธีฟังชื่อวัดแล้วเหมือนอยู่ในป่าดงและต้นมะขามไม่มีปรากฏแล้ว จึงได้ดำเนินการขออนุญาตเปลี่ยนชื่อวัดใหม่เป็น วัดธรรมาธิปไตย ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา โดยสังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย

ที่ดินที่ตั้งวัด

- แปลงที่ ๑ เนื้อที่ ๑ ไร่ ๒ งาน ๓๔ ตารางวา เอกสารสิทธิ์ (โฉนดฉบับหลวง) โฉนดที่ ๗๒ เล่ม ๑ หน้า ๗๒ อำเภอเมือง จังหวัดอุตรติตถ์
- แปลงที่ ๒ เนื้อที่ ๔ ไร่ ๑ งาน ๘๖ ตารางวา เอกสารสิทธิ์ (โฉนดฉบับหลวง) โฉนดที่ ๙๓ เล่ม ๑ หน้า ๙๓ อำเภอเมือง จังหวัตอุตรดิตถ์
- แปลงที่ ๓ เนื้อที่ ๔ ไร่ ๒๕ ตารางวา เอกสารสิทธิ์ (โฉนดฉบับหลวง) โฉนดที่ ๗๖ เล่ม ๑ หน้า ๗๖ อำเภอเมือง จังหวัตอุตรดิตถ์
- แปลงที่ ๔ เนื้อที่ ๓ ไร่ ๔๕ ตารางวา เอกสารสิทธิ์ (โฉนดฉบับหลวง) โฉนดที่ ๑๙๘ เล่ม ๒ หน้า ๙๘ อำเภอเมือง จังหวัตอุตรดิตถ์

ที่ธรณีสงฆ์

- แปลงที่ ๑ เนื้อที่ ๔๕ ไร่ ๑ งาน ๓๖ ตารางวา เอกสารสิทธิ์ (โฉนด น.ส.๔ ง.) โฉนดเลขที่ ๔๓๕๐ เล่ม ๕๔ หน้า ๕๐ อำเภอพยุหะคีรี จังหวัดนครสวรรค์
- แปลงที่ ๒ เนื้อที่ ๓ ไร่ ๓ งาน ๗๒ ตารางวา เอกสารสิทธิ์ (โฉนด น.ส.๔ จ.) โฉนดเลขที่ ๓๒๓๔๗ เล่ม ๓๒๔ หน้า ๗๖ อำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ์

ความสำคัญและถาวรวัดถุ

     ภายในวัดธรรมาธิปไตย มีความสำคัญและถาวรวัตถุ ดังนี้

     - ตึก ธรรมสภา ซึ่งออกแบบมาให้ใช้ประโยชน์ได้ ๗ ประการ อยู่ในที่เดียวกัน คือ เป็น โบสถ์ วิหาร ศาลา โรงเรียน หอสวดมนต์ หอไตร และสมาคม ทำให้สะดวกแก่การรักษาและสิ้นเปลืองเงินน้อยกว่าสร้างเป็นหลัง ๆ ดำเนินการก่อสร้างแล้วเสร็จในปี พ.ศ. ๒๔๙๓

     - พระพุทธรูปที่สำคัญ คือ

     พระประธานในอุโบสถ (ตึกธรรมสภา) ขนาดหน้าตักกว้าง ๓๘ นิ้ว สูง ๖๗ นิ้ว นามว่าหลวงพ่อเชียงแสน
     พระประธานบนศาลาการเปรียญ ขนาดหน้าตักกว้าง ๔๐ นิ้ว สูง ๖๘ นิ้ว ไม่ปรากฏนาม
     พระประธานในวิหาร ขนาดหน้าตักกว้าง ๔๐ นิ้ว สูง ๗๐ นิ้ว ไม่ปรากฏนาม

     - บานประตูวิหารวัดพระฝาง บานประตูทำด้วยไม้ปรุ มีขนาดบานกว้าง ๒.๒๐ เมตร สูง ๕.๓๐ เมตร หนา ๐.๑๖ เมตร (๑๖ ซ.ม.) แกะสลัก โดยช่างสมัยอยุธยา เป็นลายกนกก้านขด ลายพุ่มทรงข้าวบิณฑ์ บานละ ๗ พุ่ม แต่ละพุ่มงดงามอ่อนช้อยมาก ระหว่างพุ่มข้าวบิณฑ์มีกนกใบเทศ ขนาบทั้งสองข้าง บานทางขวามือมีอกเลาประตูอยู่ตรงกลาง แกะสลักเป็นเทพพนมตอนบนอกเลา ๔ องค์ ตอนล่างอกเลา ๔ องค์