อุปสมบท เมื่ออายุ ๒๐ ปี พ.ศ.๒๔๑๘ ณ วัดดอนกระชาย (วัดชัยธาราวาส) แขวงประสงค์เมืองไชยา โดยมี พระครูรัตนมุนีศรีสังฆราชาลังกาแก้ว (ทองอยู่) เจ้าคณะเมืองไชยา วัดโพธาราม เป็นพระอุปัชฌาย์ ไม่ทราบนามพระคู่สวด ได้รับฉายาทางธรรมว่า “อุปนนฺโท”

     เมื่ออุปสมบทแล้วได้จำพรรษา ศึกษาพระธรรมวินัย ปฏิบัติศาสนกิจ ณ วัดดอนกระชาย ต่อมาได้เป็นเจ้าอาวาสวัดดอนกระชาย

     เรื่องราวของท่านขาดการบันทึกไว้ มีแต่เพียงคำบอกเล่า ซึ่งอาจมีความคลาดเคลื่อนอยู่บ้าง แต่ก็ได้เจอข้อมูลในบันทึกของ พระครูประสงค์สารการ (เทศน์ ธมฺมสํวโร) อดีตเจ้าคณะอำเภอท่าชนะ จังหวัดสุราษฎร์ธานี ซึ่งเป็นลูกศิษย์ของหลวงพ่อบัน เป็นบันทึกที่เขียนกล่าวถึงหลวงพ่อบันโดยตรง หลวงพ่อเทศน์ ได้รับการบรรพชาเป็นสามเณรจากหลวงพ่อบัน และจำพรรษาอยู่กับหลวงพ่อบัน ณ วัดดอนกระชาย หรือวัดชัยธาราวาส ๑ พรรษา

     หลวงพ่อเทศน์ท่านเขียนกล่าวถึงชื่อของหลวงพ่อบัน ว่า “พระครูศีลพงษ์ฯ (บัน) อุปนนฺโท” เป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในสมัยที่หลวงพ่อเทศน์ยังอยู่ในวัยเด็ก อายุ ๘-๑๘ ปี เป็นเหตุการณ์ที่ท่านจำได้ และเมื่อตีความจากเหตุการณ์ที่ท่านเขียนบรรยายในบันทึกนั้น เป็นการเขียนจากเหตุการณ์ที่หลวงพ่อเทศน์ได้ประสบพบเจอ และ จากคำบอกเล่าที่หลวงพ่อบันได้เล่าให้หลวงพ่อเทศน์ฟัง โดยข้อมูลทั้งหมดอ้างอิงจาก เอกสารประวัติวัดในอำเภอท่าชนะ ที่หลวงพ่อเทศน์ได้บันทึกไว้ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๘๘ เป็นเอกสารที่เขียนด้วยลายมือของพระครูประสงค์สารการ (เทศน์ ธมฺมสํวโร) อดีตเจ้าคณะอำเภอท่าชนะ จากบันทึกสรุปเป็นเหตุการณ์ได้ดังนี้

     บันทึกเล่าถึงประวัติวัดดอนกระชาย เมื่อ พ.ศ. ๒๔๒๙ หลวงพ่อบัน เป็นสมภารดอนกระชายอยู่แล้ว เดือนตุลาคม พ.ศ. ๒๔๓๔ เมืองไชยาโดนวาตภัยและอุทกภัยครั้งใหญ่ ต่อมา พ.ศ. ๒๔๓๕ ได้เกิดฝีดาษระบาด หลวงพ่อบันได้พาภิกษุและสามเณรหนีออกจากวัด แล้วเดินธุดงค์หนีฝีดาษ เพราะถ้าอยู่ก็ไม่มีเส้นทางในการบิณทบาต เพราะชาวบ้านทั้งหมดก็โดนโรคนี้ ร้ายแรงมาก มีควายตายด้วย พระเณรก็จะต้องอดอาหาร ท่านจึงพาธุดงค์ไปที่อื่น ต่อมาไม่นานพื้นที่เดิมก็ประสบโรคฝีดาดอีก ชาวบ้านชาววัดก็หนีกันไปตามยถากรรม

     หลวงพ่อบันยังธุดงค์ต่อ ในบันทึกบอกว่า หลวงพ่อบันได้เดินธุดงค์ไปพักที่นครชัยศรี (นครปฐม) และกรุงเทพฯ เป็นเวลา ๒ ปี ขณะเดียวกันนั้น หลวงพ่อบันได้เจอะเจอกับอหิวาตกโรคระบาดอีก ทำให้พระที่ติดตามธุดงค์มรณภาพไป ๑ รูป สามเณร ๒ รูป ยังเหลือ ๒ รูป คือ หลวงพ่อบัน และพระเฉย สหธรรมิกที่สนิทกับหลวงพ่อบัน และหลวงพ่อบันยังจำพรรษาอยู่แถบกรุงเทพฯ

ต่อมา ร.ศ. ๑๑๒ (พ.ศ. ๒๔๓๖) ฝรั่งเศสได้รุกรานไทย หลวงพ่อบันเห็นอาการไม่ดี เลยเดินธุดงค์กลับวัดดอนกระชาย ท่านกลับมาหวังที่จะบูรณะปฏิสังขรณ์เสนาสนะภายในวัดดอนกระชาย ที่เสียหายจากเหตุการณ์ภัยธรรมชาติตั้งแต่เดือนตุลาคม พ.ศ. ๒๔๓๔ แต่สมัยนั้นประชาชนขัดสนเรื่องเงินทอง ไม่มีทุนทรัพย์ในการจัดสร้าง แต่ก็ได้จัดสร้างเท่าที่จะทำได้ คือ ปฏิสังขรณ์อุโบสถด้วยเครื่องไม้เก่าๆ มุงด้วยจาก เพื่อให้พระสงฆ์และสามเณรได้ประกอบสังฆกรรม ต่อมาได้สร้างกุฏิขึ้น ๑ หลัง พื้นไม้กระดาน กั้นด้วยไม้ฟากสับ มุงจาก ต่อมาหลวงพ่อเทศน์ อายุได้ ๑๖ ปี ในพ.ศ. ๒๔๓๗ ได้บรรพชาเป็นสามเณร กับหลวงพ่อบัน ณ วัดดอนกระชาย และจำพรรษาอยู่กับหลวงพ่อบัน ๑ พรรษา ต่อมาหลวงพ่อบันได้ลาออกจากตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดดอนกระชาย และให้พระเฉย พระสหธรรมิกของท่าน ครองวัดสืบต่อมา ท่านหมายจะไปกู้วัดเพหาร (วัดร้าง) ให้เป็นวัดขึ้นมาอีกครั้ง แต่ก็มีเหตุให้ท่านต้องเดินธุดงค์ต่อ

     พ.ศ. ๒๔๓๘ อายุ ๔๐ ปี ๒๐ พรรษา ท่านได้ออกจาริกธุดงค์จากแขวงประสงค์เมืองไชยา ผ่านเมืองหลังสวน เข้าสู่เมืองระนอง โดยได้ปักกลดอยู่ในป่าช้าของบ้านท่าด่านเมืองระนอง

     ชาวบ้านในสมัยนั้นได้นำของและภัตตาหารไปถวายและสนทนาธรรม คนเฒ่าคนแก่สมัยนั้นเห็นว่าหลวงพ่อบัน เป็นพระที่มีอภิญญา เก่งกล้าวิชาอาคม และเป็นพระที่มีความรู้อยู่พอสมควร จึงเกิดความเลื่อมใสศรัทธา และได้นิมนต์หลวงพ่อบัน ให้อยู่สร้างวัดด่าน ซึ่งสมัยนั้นยังเป็นป่าช้าและสำนักสงฆ์ หลวงพ่อบันก็ได้รับนิมนต์ ท่านร่วมสร้างกับชาวบ้านพัฒนาจนแล้วเสร็จเป็นวัด และได้ขึ้นทะเบียนกับกรมการศาสนา จนได้รับการแต่งตั้งให้เป็นเจ้าอาวาสรูปแรกของวัดด่าน และต่อมาเป็นเจ้าคณะจังหวัดรูปแรก ของจังหวัดระนองด้วย เพื่อเป็นอนุสรณ์ในการสร้างวัดด่าน ได้ตั้งชื่อวัดแบบเป็นทางการว่า “วัดอุปนันทาราม” เป็นการนำชื่อฉายาทางธรรมของหลวงพ่อบัน “อุปนนฺโท” มาตั้งเป็นชื่อวัด เพื่อเป็นเกียรติประวัติแก่หลวงพ่อบัน

๒๑ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๔๖ เป็นพระครูเจ้าคณะแขวงอำเภอกลางเมือง ที่ “พระครูบัน” ตั้งโดย พระเมธาธรรมรส (ท้วม กณฺณวโร ป.ธ.๕) วัดพิชยญาติการามฯ เจ้าคณะมณฑลภูเก็ต ในสมัยนั้น ตามระบุในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๒๑ หน้า ๕๘ ศก ๑๒๓ (พ.ศ. ๒๔๔๖)
พ.ศ. ๒๔๕๔ เป็นเจ้าคณะรองเมืองระนอง มีราชทินนามว่า “พระครูศีลพงษ์คณารักษ์” ตามความในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๒๘ หน้า ๑๗๗๙ ลงวันที่ ๑๒ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๕๔ ความว่า “ให้พระครูบัน วัดอุปนันทาราม เปนพระครูศีลพงษ์คณารักษ์ เจ้าคณะรอง เมืองระนอง พัดพุดตาลพื้นเยียรบับสลับสี”
๙ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๕๖ (สมัย ร.๖) เป็นเจ้าคณะเมืองระนอง ตามราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๓๐ หน้า ๑๖๓๕ ลงวันที่ ๑๙ ตุลาคม พ.ศ.๒๔๕๖ กระทรวงธรรมการ แผนกสังฆการี เรื่อง ยกแลตั้งเจ้าคณะเมือง ด้วยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยกพระครูระนังควินัยมุนีวงษ์ เจ้าคณะเมืองระนอง เป็นเจ้าคณะเมืองโดยกิตติมศักดิ์ แลทรงพระกรุณาโปรดให้ พระครูศีลพงศ์คณารักษ์ รองเจ้าคณะเมือง เป็นเจ้าคณะเมืองระนอง
๑๔ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๕๙ (สมัย ร.๖) ประกาศกระทรวงธรรมการ เปลี่ยนชื่อเจ้าคณะเมืองเป็นเจ้าคณะจังหวัด ตามประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๓๓ หน้า ๑๒๘๖ ลงวันที่ ๒๐ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๕๙ เมืองระนอง ซึ่งมี พระครูศีลพงศ์คณารักษ์ (บัน) เป็นเจ้าคณะเมือง เปลี่ยนเป็น เจ้าคณะจังหวัดระนอง (รูปแรก)