บิดา มารดา ของ ด.ช.เจนยุทธนา รับราชการ มีการโยกย้ายบ่อย ส่วนใหญ่จึงต้องอาศัยอยู่กับยายซึ่งอยู่ที่ จังหวัดสกลนคร ตั้งแต่อยู่ในวัยทารก และเนื่องจาก ด.ช.เจนยุทธนา เป็นเด็กที่คลอดก่อนกำหนด (โยมมารดาตั้งครรภ์ ๗ เดือน) จึงทำให้ร่างกายไม่แข็งแรง ตามประเพณีและความเชื่อที่สืบทอดกันมาเล่าว่าถ้าทารกที่เกิดมาแล้วอ่อนแอเจ็บป่วยบ่อย พ่อแม่ มักทำพิธียกให้เป็นลูกพระธาตุเชิงชุมวรวิหาร เพื่อจะได้ช่วยปกป้องรักษาคุ้มครองให้ปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ โยมบิดามารดาจึงไปทำพิธียกให้เป็นลูกพระธาตุฯ และจัดขันธ์ ๕ ดอกไม้ธูปเทียน ถวายสักการะบูชาพระธาตุฯ ทุกวันพระ เมื่อ ด.ช.เจนยุทธนา เจริญเติบโตพอรู้ความ มารดาก็จัดขันธ์ ๕ พร้อมดอกไม้ธูปเทียนนำไปถวายต่อหลวงพ่อองค์แสน พระประธานในวิหารวัดพระธาตุเชิงชุมวรวิหาร เป็นประจำ

     บรรพชา เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๙ ณ วัดบ้านแก้งกะอาม อำเภอสมเด็จ จัหวัดกาฬสินธุ์ โดยมี หลวงปู่สังข์ ซึ่งเป็นเจ้าคณะตำบลมหาชัย อำเภอสมเด็จ จังหวัดกาฬสินธุ์ เป็นพระอุปัชฌาย์ และจำพรรษาเพื่อปรนนิบัติหลวงปู่สังข์และปฏิบัติธรรมอยู่ ๑ เดือน ก็ขออนุญาตออกธุดงค์เพื่อบำเพ็ญเพียรโดยลำพัง และได้ออกธุดงค์ไปตามป่า เขา ถ้ำต่างๆ บริเวณเทือกเขาภูพาน เป็นเวลา ๔ ปี ได้อย่างราบรื่นปลอดภัย

     ชาวบ้านได้รู้ปฏิปทาการปฏิบัติของสามเณรเจนยุทธนา เดชจุ้ย และได้เล่าต่อกันมา ต่างพากันเชื่อว่าท่านต้องเป็นผู้ทรงคุณธรรมวิเศษ จึงพากันขนานนามท่านว่า “หลวงปู่ภูพาน” ในตอนแรกสามเณรเจนยุทธนา เดชจุ้ย ไม่ยอมรับชื่อนี้ แต่ไม่สามารถทัดทานความเชื่อของชาวบ้านได้ จึงต้องปล่อยให้บุคคลทั่วไปใช้โดยบริยาย

     แต่ท่านได้ให้แนวคิดในเรื่องนี้ว่า “ชื่อทุกชื่อ ล้วนแล้วแต่ตั้งขึ้นมาให้มีความหมายในทางที่ดีเพื่อเป็นมงคล และจูงใจให้เจ้าของปฏิบัติตนตั้งอยู่ในความดีสมชื่อที่ตั้งไว้ ชื่อนั้นจะหาความดีไม่ได้เลยถ้าเจ้าของนั้นประพฤติปฏิบัติแต่ความชั่ว ความไม่ดี เพราะชื่อแต่ละชื่อ เป็นเพียงสิ่งสมมติขึ้น เพื่อสะดวกในการเรียกหา และจดจำ ความสำคัญอยู่ที่ว่า เจ้าของได้ปฏิบัติตนอยู่ในความดี ความถูกต้อง ความเหมาะควรสมตามสภาวะตามหน้าที่ของตนหรือไม่ ผู้ใดมีหน้าที่อันใด ก็ให้สำนึกในหน้าที่และกระทำตามหน้าที่นั้น เช่น เมื่อสำนึกตนว่าเป็นครูก็มีความอ่อนโยน มีเมตตากรุณา ขยันในการอบรมสั่งสอนให้ลูกศิษย์ได้เรียนรู้ในสิ่งที่ไม่รู้ ชี้แนะให้เห็นโทษในสิ่งที่เป็นโทษเป็นภัย เป็นต้น ถ้าทุกคนทุกท่านได้สำนึกและตั้งมั่นในหน้าที่ของตนแล้ว ปัญหาเรื่องชื่อนั้นก็จะไม่เป็นปัญหาอีกต่อไป”

     ระหว่างการก่อสร้างพระตำหนักภูพานราชนิเวศน์ เจ้าหน้าที่และชาวบ้านที่กำลังอยู่ในโครงการก่อสร้างได้นิมนต์สามเณรเจนยุทธนา เดชจุ้ย มารับบิณฑบาต ที่พระตำหนักฯ และได้สร้างกฏิหลังเล็กๆ ให้จำพรรษาที่ “ภูดินแดง” ไม่ไกลจากหมู่บ้านมากนัก เมื่อสามเณรเจนยุทธนา เดชจุ้ย มีอายุครบบวชเป็นพระภิกษุได้ เจ้าหน้าที่จึงนำเรื่องกราบบังคมทูล พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชฯ ทรงทราบฝ่าละอองธุลีพระบาท ทรงพระราชทานเครื่องบวชให้ อุปสมบทเป็นพระภิกษุสงฆ์ฝ่ายมหานิกายที่วัดพระธาตุเชิงชุมวรวิหาร อำเภอเมืองสกลนคร จังหวัดสกลนคร ได้รับฉายาว่า “ฉนฺทธมฺโม” โดยมี พระเทพวิมลเมธี เป็นพระอุปัชฌาย์ พระครูวิจิตรสกลการ เป็นพระกรรมวาจาจารย์ พระมหาสมศักดิ์ เป็นพระอนุสาวนาจารย์

     บวชเป็นพระอยู่ ๓ ปี ได้เปลี่ยนญัตติเป็นพระภิกษุฝ่ายธรรมยุตนิกาย ที่วัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามด้วยเหตุผลที่ว่า แนวทางที่คณะธรรมยุตประพฤติ ตามที่ได้ศึกษามาต้องกับอุปนิสัยของท่าน โดยเฉพาะอย่างยิ่งปฏิปทาของหลวงปู่เสาร์ กนฺตศีโล และหลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต อีกทั้งได้รับพระเมตตาและพระโอวาทจากสมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก พร้อมทรงเป็นพระอุปัชฌาย์จารย์ พระราชสิทธิโมลีเป็นพระกรรมวาจาจารย์ พระมหาคณิสร เป็นพระอนุสาวาจารย์ ได้รับฉายาใหม่ว่า “จิรยุทฺโธ” จำพรรษาที่วัดราชบพิธฯ ตลอดพรรษานั้น จากนั้นได้กลับมาจำพรรษา ณ วัดโนนสวรรค์ (ภูดินแดง) บ้านโนนสวรรค์ ตำบลพังขว้าง อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร