ชีวิตในปฐมวัยได้เรียนหนังสือที่พระตำหนักสวนกุหลาบในพระบรมมหาราชวัง แล้วออกรับราชการที่โรงภาษีร้อยชักสาม (กรมศุลกากร) ต่อมาเข้ารับราชการกรมทหารเรือ (โรงหล่อ)

     อุปสมบท ที่วัดสุวรรณาราม โดยมี สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ฤทธิ์ ธมฺมสิริ) วัดอรุณราชวราราม เป็นพระอุปัชฌาย์ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ม.ร.ว.เจริญ อิศรางกูร) ขณะดำรงสมณศักดิ์ที่ พระพิมลธรรม วัดระฆังโฆสิตาราม เป็นพระกรรมวาจาจารย์ ได้ศึกษาภาษาบาลีแต่ไม่ได้เข้าสอบแปล

     ประมาณ พ.ศ. ๒๔๕๑ ย้ายมาอยู่วัดอรุณราชวราราม และได้เป็นพระครูวินัยธรรม ฐานานุกรม ของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ฤทธิ์) ครั้นเมื่อ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ฤทธิ์) มรณภาพแล้ว สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ทรงปรารภว่า พระครูวินัยธรรม ลืม เป็นบุตรของอาจารย์ จึงตั้งเป็นพระครูประสิทธิ์พุทธมนต์ ฐานานุกรมในพระองค์ ในปี ๒๔๕๗ แล้วโปรดให้ย้ายมารักษาการตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดชนะสงคราม ในปี พ.ศ. ๒๔๕๘ ให้เลื่อนเป็นพระครูวิสุทธิธรรมภาณ ฐานานุกรมในพระองค์อีกครั้ง ท่านรักษาการอยู่ถึงปี พ.ศ. ๒๔๕๙ ก็กลับไปอยู่วัดอรุณตามเดิม ในปี พ.ศ. ๒๔๖๓ ทรงพระกรุณาตั้งเป็นพระครูสัญญาบัตรที่พระครูภาวนาวิจารณ์